A dress is not a yes: Over victim blaming en kleding

De laatste jaren is victim blaming een steeds bekender begrip geworden. In het nieuws en vooral op social media zie ik de term geregeld voorbij komen, ook in de context van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het is goed dat er meer aandacht is voor dit fenomeen, want deze bekendheid zorgt ervoor dat mensen het herkennen en anderen hierop kunnen aanspreken. 

Victim blaming: Een slachtoffer de schuld geven van wat diegene is overkomen.

Toch krijgen slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag nog altijd veel te vaak te maken met victim blaming. Dit gebeurt op allerlei verschillende manieren, soms zelfs op zo’n subtiele manier, dat je het amper door hebt. 

Eén van de meest bekende - en helaas veelvoorkomende - voorbeelden van victim blaming is het vragen naar wat het slachtoffer aan had toen die seksueel geweld of ander grensoverschrijdend gedrag meemaakte. Het idee dat kleding een indicator kan zijn voor seksueel grensoverschrijdend gedrag is belachelijk, maar helaas diepgeworteld in onze maatschappij. 

Kleding als manier om jezelf uit te drukken

Bij victim blaming wordt er eigenlijk altijd gekeken naar hoe het slachtoffer zich gedraagt of uit. Wat het slachtoffer ook doet, draagt of zegt, elke uiting kan ervoor zorgen dat er victim blaming plaatsvindt. Dit is dan ook waarom kleding vaak gebruikt wordt als ‘excuus’ voor victim blaming. Kleding is namelijk voor velen een expressie van hun identiteit, en kleding is iets persoonlijks. Het is daarom dus een makkelijk excuus om de schuld af te schuiven op het slachtoffer. 

Dat deze vorm van victim blaming soms ook op een subtiele manier kan doorschemeren, heb ik zelf ook ervaren. Een aantal jaar geleden, toen ik nog studeerde, werd er in de groepschat van mijn studie - een groep waar honderden mensen in zaten - een foto gedeeld van een meisje in een korte rok. In de groepschat zat één iemand die op de foto reageerde dat hij wel goed kon begrijpen dat als iemand zoiets aan heeft, dit als ‘verwarrend’ zou kunnen worden opgevat door een hele dronken man. Hiermee insinueerde hij dus dat de kleding die iemand draagt als een maatstaf van consent gezien kan worden. Dat hij daarbij ook nog eens excuses maakt voor een dronken man, laat heel goed zien hoe diepgeworteld het probleem van victim blaming is. Dat iemand eerder begrip kan tonen voor een dronken man dan het slachtoffer is wat mij betreft onbegrijpelijk. 

Kleding is een belangrijk onderdeel van hoe we ons uiten en hoe wij door anderen gezien worden, en helaas is het ook zo dat vrouwen en hun lichamen nog vaak als object gezien worden (Awasthi, 2017). Dit maakt dat victim blaming nog steeds zoveel plaatsvindt en dat het onderdeel is van ons denken. 

Eigenlijk moet dit al lang onnodig zijn om te zeggen, maar bij deze zeg ik het toch: kleding is geen reden voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Helaas vindt seksueel grensoverschrijdend gedrag te vaak plaats, ongeacht wat iemand aan heeft. Het slaat dus nergens op dat mensen het slachtoffer minder serieus nemen op basis van wat deze persoon aan had. Je mag je dus ook echt uitspreken als jij hoort dat iemand aan victim blaming doet. We hoeven victim blaming niet te normaliseren, want het is niet normaal. 

Onthoud alsjeblieft dat als iemand jouw grens over gaat op seksueel gebied, dat dit altijd bij de andere persoon ligt, en niet bij jou, wat je ook aan hebt. Wat jij wel of niet draagt is nooit een uitnodiging tot seksueel grensoverschrijdend gedrag!

Bronnen

Awasthi, B. (2017). From Attire to Assault: Clothing, Objectification, and De-humanization – A Possible Prelude to Sexual Violence? Frontiers in Psychology, 8. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00338